Fantoom

foto David Dhooge

foto David Dhooge

Locatie Onkerzele, Geraardsbergen, België

Type Private opdracht

Opdrachtgever Privaat

Team Dhooge & Meganck Architectuur en Buyse Seghers Architecten

Datum 2010-2011

Status Opgeleverd

conceptschets

een industrieel eiland in een uitgestrekt landschap

bestaande toestand

HERBESTEMMING HISTORISCHE DENDRIA BROUWERIJ

INLEIDING

De rol van de voormalige Dendria brouwerij in de geschiedenis van Geraardsbergen/Onkerzele is bijzonder belangrijk geweest, enerzijds door de internationale uitstraling van de brouwerij zelf, maar anderzijds ook door de ruimtelijke impact binnen haar lokale omgeving. De site was een groot bier producerend eiland binnen een grotendeels kleinschalige, residentiële omgeving.  Vandaag is de site nog steeds een eiland maar ontbreekt er aan programma. We zien hierin een grote potentie om interessant programma aan de directe omgeving terug te geven enorm en het karakter van de site te versterken door enkele ruimtelijke ingrepen.

De brouwerij heeft ook haar sporen nagelaten in het interregionaal gedachtengoed. Bier en het brouwen ervan leeft nog steeds sterk bij de lokale bewoners maar mag zeker als een belangrijk algemeen cultureel gegeven gezien worden in gans Vlaanderen. Niet voor niks is er in Geraardsbergen een Biermuseum en in Oudenaarde het Centrum Ronde Van Vlaanderen: melancholie, bier en wielrennen gaan onafscheidelijk samen en op de site van de vroegere Dendria-brouwerij bevinden we ons middenin het symbolische hart ervan.

LANDSCHAPPELIJK / STEDENBOUWKUNDIG

De site onderscheidt zich van haar directe omgeving door een aantal typische kenmerken die haar unieke ligging versterken en haar tot een zeer waardevol landschappelijk element maken, op de rand van de Dendervallei. Het mag dan (nog) niet officieel als cultureel erfgoed beschouwd worden, stedenbouwkundig en architecturaal beschouwen we ze alleszins als bijzonder waardevol.

Ze presenteert zich als een (oorspronkelijk) duidelijk gedefinieerde eenheid met specifieke fysische grenzen die vandaag weliswaar niet overal even zichtbaar zijn. Rondom staat een oude bakstenen muur die de helling van het terrein volgt en waardoor de site zich als een bastion plaatst ten opzichte van het open, groene landschap. Binnenin is de sfeer hard en getuigt iedere steen van het rijke, industriële verleden. 

Rondom twee grote binnenplaatsen staan een aantal hogere volumes die allemaal een eigen karakter hebben. Specifiek in morfologie door de vroegere functies, kunnen zij elk onderdak bieden aan diverse nieuwe programma’s. De hoogste ervan, de koeltoren, wordt gezien als de belangrijkste; is het niet door haar hoogte, dan is het door de zeer typische snede. Het zadeldak biedt de ultieme bescherming voor de gebruiker en definieert hier de uiterste, vertikale grens van de site. Het uitzicht op het omliggend landschap is wijds en indrukwekkend.

AMBITIES

BESTENDIGEN/VERSTERKEN IDENTITEIT VAN DE SITE

BEHEERSING EN VERDUIDELIJKING VAN DE RUIMTELIJKE CONTEXT

Door een aantal secundaire volumes te verwijderen, wordt de site ruimtelijk gesaneerd en openen we interessante perspectieven. Op welbepaalde plaatsen worden de grenzen zichtbaar en daarbij ook het achterliggend landschap. Hierdoor wordt de ruimtelijke context makkelijker leesbaar. Het geheel wordt controleerbaar en zorgt voor een mentale rust ten opzichte van het vrije, oneindige landschap. De site krijgt een ruimtelijk draagvlak dat beheersbaar en overzichtelijk is.

Door deze sanering wordt de focus gelegd op de 6 belangrijkste spelers op de site. Het voorste gebouw aan de straatzijde gelegen, het middenste torenvolume met onderbouw, de representatieve schouw, het zijdelings gelegen (kleiner) inkomvolume, het groot volume met luifel en als laatste het achterste, lage gebouw dat eigenaardig genoeg een architecturaal zeer waardevolle voorkant presenteert aan het achterliggende landschap. Door de belangrijkste, resterende volumes tegenover het landschap te plaatsen binnen één blikveld, wordt zowel de architectuur als de natuur versterkt. Ze versterken elkaar.

De hoofdrolspelers worden kenbaar gemaakt.

De tussenruimtes, noodzakelijke open vlaktes tussen de grote gebouwen, en het naastliggend natuurgebied worden geïntegreerd in een landschappelijk totaalconcept dat de site de nodige rust  en identiteit geeft. Door deze vlakken duidelijk als vlak te behandelen, vormen ze het podium waar de gebouwen op staan, en wordt het landschap het decor vol vergezichten. Vlakken met gebouwen op. De natuur als decor. Muur als begrenzing van de site. Op het uiterste punt van de site wordt zelfs een vistapoint voorzien naar de achterliggende Dendervallei.

INBRENG VAN NIEUWE VOLUMES

Het terrein overbrugt een hoogteverschil van ongeveer 7 meter, waardoor van op de straat de achterste (beneden)grens niet zichtbaar is. Het terreinprofiel loopt als het ware uit in het achterliggende landschap. We versterken de eenheid van de site door de inbreng van een nieuw volume achteraan. De terreinsnede wordt hierdoor even gedefinieerd als het plan en de grenzen even zichtbaar. De taal die we hiervoor hanteren is architecturaal gelijkaardig maar wil zich niet verbergen voor of onderschikken aan de oude glorie, ze staat ernaast en bestendigt de vernieuwde identiteit van de site.

Afhankelijk van het specifiek programma wordt de mogelijkheid gelaten een lager, verbindend volume te maken aan de straatzijde, of tussen de eerste twee (toren)volumes.