Hebbe[LINK]
Locatie Hundelgemsesteenweg, centrum Merelbeke
Type Design & Build Wedstrijd , Publiek-Private opdracht
Programma gebiedsontwikkeling / gemengd - hoofdzakelijk residentieel
Opdrachtgever Matexi Projects nv en Matexi Oost-Vlaanderen nv (kandidaat private partner PPS met Veneco en Gemeente Merelbeke
Masterplanning Team Kampvuur: maatschap Dhooge & Meganck Architectuur en Denc-Studio
Architectuur Team Kampvuur: maatschap Dhooge & Meganck Architectuur en Denc-Studio
Landschap Studio Basta
Ontwikkeling Matexi Projects
Datum 2022-
Status Laureaat mededingingsprocedure met onderhandeling
‘De Kleine Prins’ (Dhooge & Meganck) op Composite Presence (Biënnale Venetië)
onder de kerktoren
een nieuw groen hart voor Merelbeke
de verhoogde stoep en collectieve tuin zorgen voor informele ontmoetingsruimte
MASTERPLAN VOOR EEN INNOVATIEF COLLECTIEF WOONINBREIDINGSPROJECT , BUURTONDERSTEUNENDE FUNCTIES EN LANDSCHAPSPARK
’SAMEN STAD ONTWERPEN’
“Hoe ontwerpen we samen de stad? Die vraag was het startpunt voor de tentoonstelling ‘Composite Presence’ op de Biënnale van Venetië in 2021. Het maquettelandschap toont de unieke verhouding stad-architectuur in Vlaanderen en Brussel. Ze benadrukt vooral de complexiteit van die relatie. Ondanks hun verschillen staan ze vreedzaam langs elkaar. Samen zorgen de gebouwen voor een gevarieerd landschap, waar veel kan en mag. Toch zijn ze in al hun verscheidenheid consistent: het geheel oogt niet rommelig of chaotisch, maar net rijk, hybride en divers. Het geënsceneerde landschap toont vooral hoe historische lagen, vormelijke bijzonderheden en onvoorziene botsingen een eindeloze inspiratiebron zijn voor hedendaagse architectuur.”
(Biënnale Venetië en Z33 Hasselt, tentoonstelling ‘Composite Presence’)
Dhooge & Meganck Architectuur maakte met het project ‘De Kleine Prins’ ook deel uit van de Biënnale in Venetië en heeft een duidelijke ambitie om samen stad te maken.
Het centrum van Merelbeke wordt zoals veel Vlaamse gemeenten gekenmerkt door een grote verscheidenheid aan gebouwen. Dit is historisch gegroeid, veelal zonder vooropgestelde, harmonieuze architecturale taal. We ondersteunen de ambitie van de gemeente om een coherente onderlegger te voorzien voor deze ruimtelijke diversiteit door de aanleg van een vernieuwd openbaar domein dat het centrum een nieuw gezicht zal geven.
‘DORPELIJKHEID’
“De noodzaak om de versnippering van het Vlaamse landschap tegen te gaan en terug in de dorpskernen te gaan wonen, wordt algemeen onderschreven... Het verdichten van de dorpskernen kan nochtans ook gezien worden als een kans om de Vlaamse dorpen weer een identiteit te geven.
De verdichtingsopgave gaat dan niet enkel over vorm en architectuurtaal, maar ook over dorpse gebruiks- en omgangsvormen en de relatie tot het publieke domein: trage wegen, achterdeuren of op de dorpel zitten. We moeten een antwoord zoeken op de vraag: bestaat er een ‘dorpelijke’ architectuur die de hogere densiteit van de stad vertaalt naar het beeld van het dorp?
Daarbij is er nood aan nieuwe woontypologieën die het dualisme van huis en appartement doorbreken. Het denser maken van de dorpskern kan ook zonder woontorens, en iets hoger bouwen hoeft niet noodzakelijk een stedelijk beeld op te leveren. Met goede ontwerpers kunnen we op zoek gaan naar een nieuwe architectuur die de charmes van het dorp kan verzoenen met een hogere densiteit, om bebouwing te clusteren zonder de specifieke kenmerken van het dorpse wonen te negeren. Als Vlaams Bouwmeester wil ik er mee over waken dat het verdichten van de dorpskernen gepaard gaat met het versterken van hun karakter en identiteit.”
(ambitienota Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs, 2022-2025)
Ons winnend projectvoorstel nestelt zich onder kerktoren in het historisch centrum van Merelbeke. We zetten in op dorpelijkheid, kleinschalige, contextueel verankerde architectuur die vooral ruimte wil geven voor ontmoeting, diversiteit en inclusiviteit.
EEN GROEN HART VOOR MERELBEKE
In zijn ambitienota voor de komende jaren, stelt huidig Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs “Ook in onze steden en dorpskernen volstaat het niet om netto meer bruikbare open ruimte en groen te voorzien. Willen we op een duurzame manier het hitte-eilandeffect tegengaan, de luchtkwaliteit verbeteren en recreatieve ruimte geven aan bewoners, dan geldt ook daar de noodzaak, het natuurlandschap te herstellen. We moeten op zoek naar het landschap onder de stad, door grote groene en blauwe structuren bloot te leggen en als gehelen aan elkaar te sluiten, en ervoor te zorgen dat ze doordringen tot in de kernen van onze verstedelijkte gebieden. Als Vlaams Bouwmeester wil ik de ruimtelijke ordening benaderen vanuit de open ruimte en inzetten op een structurerend, robuust aaneengesloten landschap als onderlegger.”
In ons ontwerp komt landschap eerst. Het nieuw, groen hart strekt zich uit langs de primaire oost-west as: het is de publieke doorsteek die zich vandaag uitstrekt van de Hundelgemsesteenweg tot aan de Sportstraat. Dwars op de hoofdas, vertrekt de noord-zuid as naar mogelijkse, toekomstige ontwikkelingen. Op de kruising van de twee assen ontstaat een interessant, centraal gelegen publiek pleintje.
‘KANSEN SCHEPPEN VOOR ONTMOETING’
“Naast de private en de openbare ruimte moeten we inzetten op de collectieve ruimte, waar we op een duurzame wijze dingen kunnen delen met onze buren. Daarvoor moeten we op zoek naar nieuwe woonmodellen, waarbij we het private karakter van bepaalde aspecten van het wonen in vraag durven stellen.
De collectieve ruimte is ook de wijk of de buurt, de schaal tussen architectuur en stedenbouw. Het is de schaal die in Vlaanderen, dat zich voornamelijk laat opsplitsen in publieke en private ruimte, ontbreekt. Het is de schaal van de groepsaankoop en de bouwgroep en vermoedelijk de schaal van de toekomst.
Het is de schaal waarop nieuwe ruimtelijke concepten kunnen worden ingezet voor een toekomstbestendig woonmilieu. In het herstellen van de ruimtelijke ervaring van het onderscheid tussen wat privaat, collectief en publiek is, heeft architectuur een belangrijke rol te spelen. In die zin kan ze kansen scheppen voor ontmoeting.”
(ambitienota Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs, 2022-2025)
We scheppen concreet dergelijke kansen door in te zetten op een diversiteit aan ruimtes, zowel in het landschap als op gebouwniveau die ontmoeting stimuleren. Zo werken we rond twee belangrijke thema’s: de ‘actieve koppen’ en ‘de verhoogde stoep’, een passerelle op de eerste verdieping, aan de noordelijke zijde, die vertrekt vanuit de twee trappenkernen aan weerszijden van het project. De passerelle of (verhoogde) ‘stoep’ bedient de duplexwoningen (‘Loggia’s’) op de eerste verdieping.
INNOVATIEVE WOONVORMEN: TYPOLOGISCHE DIVERSITEIT
Door in te zetten op verschillende typologieën, is er ruimte voor een grote diversiteit aan bewoners, een essentieel en waardevol onderdeel van het stedelijke leven en weerspiegeling van de hedendaagse maatschappij. We zetten bijzonder in op levenslang wonen (GOLLD) / aanpasbare wonen. Zo kunnen GOLLD (Levensloopbestendig) woningen makkelijk omgevormd worden tot een kangoeroewoning door een verticale combinatie met de units erboven. Deze herschikking kan ook horizontaal gebeuren, waardoor de combinaties talrijk en divers zijn.
EEN VOORBEELDPROJECT
We reiken een robuust klimaatadaptief ontwerp aan dat zich nù reeds wapent tegen veranderingen. We creëren een blauwgroene structuur, zowel in het privaat collectieve als in het publieke deel. Het project bestaat uit volledig geprefabriceerde, modulaire houtbouw in combinatie met robuuste bakstenen schillen.
Projectontwikkeling resulteert al te vaak in maximalisatie van bouwvolume: zoveel mogelijk units op zo weinig mogelijk oppervlakte. Ons project vertrekt fundamenteel anders en zet resoluut in op waardevol landschap en maximale woon- en levenskwaliteit.
We willen een buurt maken waar mensen lang kunnen blijven samenleven en elkaar écht ontmoeten. Dit realiseren we door ons te richten op gemengde woonprofielen, door participatie en co-creatie, door aanpasbaarheid van het ontwerp, door een goede doorwaadbaarheid van de publieke ruimte met voldoende verpozingsplekken en door de integratie van bedrijvigheid. Dit zal zorgen voor minder eenzaamheid, een sterkere verbondenheid en een hoger veiligheidsgevoel. Ons project stelt een voorbeeld voor een nieuwe, duurzame toekomst in het centrum van Merelbeke.
