Wonen aan de Wolfsgracht
Locatie Wolfsgracht, Denderleeuw, België
Type Wedstrijd Open Oproep OO3905 voor de Vlaamse Bouwmeester
meer info hier
Opdrachtgever De Stad Denderleeuw
Team Dhooge & Meganck Architectuur - BUUR (Sweco)
Datum 2020
Status Wedstrijd
geëxplodeerde axonometrie
OPEN OPROEP 3905: MASTERPLAN EN ONTWIKKELINGSSTRATEGIE VOOR WOLFSGRACHT, DENDERLEEUW
UNIEKE TROEVEN
Het terrein aan de Wolfsgracht heeft een aantal unieke troeven, waardoor een uitgesproken ambitieuze en duurzame aanpak de enige maatschappelijk verantwoorde keuze is. Ten eerste is het terrein bijzonder groot. Hierdoor kunnen we duurzame initiatieven boven het gebouw of de groep gebouwen laten uitstijgen en op buurtniveau denken. Wij zien de buurt als een essentiële bouwsteen en hefboom voor de uitvoering van duurzame maatregelen, zowel ruimtelijk als sociaal. De site is uitzonderlijk groot, maar de beheersbare schaal van de buurt laat ons toe de toekomstige bewoners op een geëngageerde manier bij hun leefomgeving te betrekken.
DE BUURT ALS BIJZONDERE SCHAKEL IN HET VERHAAL ALS HEFBOOM VOOR DUURZAME PRINCIPES EN ALS SOCIALE LINKE TUSSEN DE WONING EN DE WIJDERE OMGEVING
Ten tweede is het terrein voor het grootste deel eigendom van de intercommunale SOLVA (in eigendom of bij overeenkomst). Dat betekent volgens ons niet dat SOLVA de hele ontwikkeling voor zijn rekening moet nemen, maar het laat wel toe de controle te behouden en het ambitieniveau te bepalen (bijvoorbeeld als bepaalde onderdelen door een private partij worden ontwikkeld). Ten slotte is de ligging van de site, in combinatie met haar omvang, vrij uniek binnen de Vlaamse context. De site ligt buiten elke grootstedelijke invloedssfeer, maar is toch zeer strategisch gelegen door de goede ontsluiting via het station van Iddergem. Door een specifieke historische groei (en de barrièrewerking van de spoorweg daarin) ligt de nog onbebouwde site bovendien op een boogscheut van de dorpskern. Daarnaast heeft de site ook een inherente landschappelijke waarde die zich aandient als een kans om een hoogwaardige woonkwaliteit te genereren.
Het terrein combineert letterlijk de nabijheid van dorp en metropool met de landschappelijke kwaliteit van 'buiten'.
WOONENSEMBLE
De eerste schakel in deze overgang is het woonensemble. Verschillende woningen worden gegroepeerd rond een collectief private buitenruimte. Deze worden duidelijk herkenbaar afgeboord t.o.v. de omliggende publieke ruimte zonder evenwel de zicht- en sociale relaties tussen beide af te blokken. Dit kan bijvoorbeeld door lage muurtjes in combinatie met een haag of door de minimale hoogteverschillen in het landschap uit te spelen t.o.v. de horizontaal gehouden collectieve buitenruimtes. De niveauverschillen die zo ontstaan geven aanleiding tot architecturaal interessante accenten van een paar tredes hoog. De collectief private buitenruimte is voor kleuters en peuters ook een veilige afgescheiden ruimte om onder het toeziend oog van de ouders de omgeving te ontdekken. Naast de zeer herkenbare stemples van de woonensembles wordt in het masterplan ook gebruik gemaakt van bijvoorbeeld meer klassieke grondgebonden rijwoningen om de randen van de site af te bouwen.
WIJKARMATUUR
De volgende en bijzonder cruciale stap in de overgang is de woonwijk.
Zowel op vlak van ruimtelijke als sociale duurzaamheidsinitiatieven is de wijk een belangrijke hefboom. De kritische massa van de wijk laat toe om gebruik te maken van een zeker schaalvoordeel (welke bij het woonensembles misschien net niet groot genoeg is). De wijkarmatuur is geënt op en nauw verweven met het groevenlandschap. Dwarse doorsteken verbinden verschillende plekken, de langse verbindingen geven telkens een doorzicht naar het open landschap. Doorgangen zijn afwisselend royaal breed en afgmeten smal. Het spel van breedtes, hoekjes en wisselende zichten geeft de wijk een ongedwongen karakter mee. Volumes volgen een zekere logica, maar niemand staat strak in het keurslijf. De verschillende woonensembles worden zo geclusterd dat er telkens een centraal wijkplein ontstaat. Dit is de plek voor een buurtfeest, waar je ‘s avonds even komt nakaarten met de buurtbewoners en waar jonge kinderen in de nabijheid van de woning leren fietsen en skaten. Vanaf het wijkplein wordt er telkens een brede doorkijk naar het landschap gegeven.
VERBINDEND LANDSCHAP
Tussen de mazen van de wijkarmatuur in worden verschillende boomgaarden aangeplant. De beschutte bladerdekken over de natuurlijk aangelegde boomgaarden geven aanleiding tot spel en ontmoeting en vormen zo een geborgen schakel naar het weidse open landschap. De groeven en de bijhorende bomenrijen geven maat aan het landschap en waaieren uit naar het midden toe. Het open landschap van de Wolfsgracht wordt op zijn beurt ingebed in een groter openruimtenetwerk en verbindt zo de woonwijk met het omliggende open landschap van de Dendervallei.
axonometrie
“Commentaar Jury
De commissie waardeert de inzet voor sociale cohesie en de beleving van de bewoners van de locatie over alle leeftijden heen. Het creëren van een nieuwe goed functionerende buurt staat centraal in het concept. In het voorstel gaat het om comfortabel wonen in een ruim landschap, een buurt die goed verbonden is met de omgeving ten behoeve van het functioneren van de buurt zelf. Het landelijke karakter van de plek wordt gebruikt als woonkwaliteit.
Het voorgestelde concept heeft innovatieve elementen op het gebied van flexibiliteit, typologische variëteit, sociale cohesie en modal shift. De nieuwe wijk is typologisch complementair aan de woningmarkt van Denderleeuw en biedt kansen voor een goede integratie in het woonweefsel van Denderleeuw.
De commissie vindt de ruimtelijke structuur van het voorstel robuust. De volkstuin in het landschap is op klassieke wijze opgevat als grote stempels ingevuld met woningen.
Er is een belangrijke focus op collectiviteit op verschillende schaalniveaus, op verschillende locaties in het project.”
woonstempel