(10 jaar) Nieuwe Dokken
conceptschetsen masterplan (David Dhooge)
Locatie
Schipperskaai, Nieuwe Dokken, Gent (BE)
Programma
nieuwbouw | gemengd (klemtoon wonen, waarvan 20% sociaal en 20% “bescheiden”); totaliteit ~ 48’000m²BVO
Opdrachtgever
PPS SOGENT + SCHIPPERSKAAI DEVELOPMENT cvba
Masterplan / Stadsontwerp David Dhooge voor BEEL architects
Architectuur David Dhooge voor BEEL architects
Opdracht
David Dhooge coördineerde als senior-projectverantwoordelijke binnen BEEL architects het ontwerpteam bestaande uit vijf architectenbureaus (BEEL - BLAF - DENC-STUDIO, MAAT, ONIX en Michel Pauwels landschap). Samen met het BEEL-team ontwierp hij het concept van het masterplan en ongeveer 40% van de architectuuropdrachten (fase schetsontwerp), waaronder twee woontorens (De Faar en De Tournesol).
Gunning
laureaat kandidatuur/architectuurwedstrijd
Status
uitvoering opgestart (doorlooptijd: 2013-2025)
Bouwkost (excl. btw en erelonen)
doel bouwkost bovengronds ≤1’136€/m²BVO
totaliteit >50M€
Pers
“Pace, Scale, Scope” , A+ 297 , Eline Dehullu , sep 2022
“Project 43: De Nieuwe Dokken” , Stedenbouw kan ook zo , Vibe (ISBN 9789491789328) , jun 2022
“A timely change on the waterfront” , A+ 287 , Chloë Raemdonck , dec 2020
“Futuristische ecowijk krijgt vorm in Gent” , De Morgen , Peter De Smet , nov 2015
“Dialoogcafé "Wonen aan de Schipperskaai"” , GentCement , Fréderic Louis , nov 2013
Awards
2023: OUDE DOKKEN GENT laureaat Prijs Wivina Demeester in categorie 'masterplan'
2017: DuCoop eerste laureaat RADICALE VERNIEUWER
2014: eerste laureaat (in team) kandidatuur /wedstrijd PPS "OUDE DOKKEN - WONEN AAN DE SCHIPPERSKAAI" GENT
masterplan OMA (2004)
logo van het team dat de PPS wedstrijd won
wedstrijdhub (Pensmarkt, Gent)
wedstrijdmaquette
NIEUW LEVEN IN DE OUDE DOKKEN
VAN HAVENGEBIED TOT WOONGEBIED
Sogent coördineert al meer dan twintig jaar het project rond de Oude Dokken in de Gentse haven. Meer info over de geschiedenis vind je hier. Meer over de rol van sogent vind je hier. Over de actuele status van het project.
Het projectgebied van de Oude Dokken ligt in het noordoosten van Gent, tussen de Dampoort en de Muide. Tot het einde van de vorige eeuw maakten de Oude Dokken deel uit van het Gentse havengebied. In de tweede helft van de 20ste eeuw verplaatsten de activiteiten zich naar de haven wegens weinig uitbreidingsmogelijkheden. Toen het Havenbedrijf besliste om zich voorgoed uit het gebied terug te trekken, ging de stad op zoek naar een nieuwe bestemming voor deze bijzondere site.
Het Ruimtelijk Structuurplan Gent uit 2003 maakte van de Oude Dokken vervolgens een gebied voor stedelijk wonen. De mogelijkheden voor een nieuwe invulling van het gebied lagen open. Er werd een duidelijke strategie uitgewerkt voor de hele zone. (Bron: sogent)
HET BROCHETTEMODEL VAN OMA
Aan de basis van deze ontwikkeling ligt het ‘brochettemodel’ waarmee OMA destijds de stedenbouwkundige wedstrijd won en dat de opdrachtgever nog steeds kan aanpassen aan de hedendaagse noden. Zo besloot de opdrachtgever de dichtheid van wooneenheden met een derde te verlagen, de woningtypes te diversifiëren met aandacht voor betaalbaarheid en toegankelijkheid en in te zetten op een ruimere mix van functies, meer publieke ruimte, parken, trage verbindingen met de binnenstad en contact met het water. De minimale en pretentieloze heraanleg van de publieke ruimte bepaalt de aantrekkingskracht van deze plek. (bron: Vlaams Bouwmeester).
LAUREAAT PPS WEDSTRIJD
In 2013 werd de wedstrijd gewonnen door het team DOK9000, bestaande uit projectontwikkelaars Revive- Van Roey- Van Haerents en het ontwerperscollectief BEEL architects, Blaf architecten - architecten- en studiebureau Denc-Studio, Maat ontwerpers, Onix international en Michel Pauwels landschapsontwerpers, met BEEL architects als coördinerend tijdens de wedstrijd en ELD als uitvoerend architecten. David Dhooge was de spoc voor het ontwerpteam gedurende het volledige eerste traject (tot eind 2014).
De jury o.l.v. Prof. Dr. André Loeckx had bijzonder veel lof voor het stedenbouwkundig ontwerp, met name de manier waarop ons team het concept van OMA had geïnterpreteerd.
Ondertussen zijn we tien jaar verder en is David Dhooge sedert 2015 voltijds medebestuurder van Dhooge & Meganck Architectuur.
EEN GLOKALE AANPAK
Het project heeft de visie van OMA en diens vertaling in RUP 135 integraal opgenomen en verfijnd om tot een stadsdeel te komen waar boven alles demenselijke schaal centraal staat. Aan de hand van de verkameringsstrategie wordt het strokenmodel met dwarse geleding omgezet in een ruimtelijk concept waarin gebouwen niet louter dwars op de kade staan, maar zich intern wel zo organiseren dat er een democratische gerichtheid op het water ontstaat. Deze interne differentiatie wordt gevoed door de beeldkwaliteitsstrategie waarin een methodiek wordt beschreven om een meerzinnige identiteit te bekomen. De strooksgewijze opbouw blijft van op afstand duidelijk voelbaar, maar wordt lokaal gecompleteerd met een overlapping van holle en volle ruimtes met diverse belevingen, doorzichten,… en is tot in het kleinste punt van project zichtbaar. Hiertoe zijn de grenzen van de open ruimtes nauwkeurig vormgegeven opdat zones worden bekomen men met verschillende gradaties van collectiviteit.
De holle kamers overlappen elkaar totdat een veeleenheid bekomen wordt, aaneengeregen door een speel- en verbindingsweefsel. Dit informeel netwerk vormt een tegengewicht ten aanzien van de stedelijke drager, het dok en de kaaien, dat het stadsdeel met Gent verbindt. Het publiek meest toegankelijke deel van het project bevindt zich immers op de kaaien. Hierop takken de dwarse groenstructuren aan die ontworpen zijn als mediator tussen het privatieve en het publieke. De inrichting is sterk gericht op zijn gebruikers. Wanneer ze benaderd worden vanuit de publieke context worden ze gebruikt als rustplekken die bescherming bieden tegen de natuurkracht die op de kade welig tiert. Wanneer ze echter gelezen worden vanuit het speel- en verbindingsweefsel vormen ze een prelude op het stedelijke leven. De buurtparken werken zo op wijk- als stadsniveau tegelijk.
SYSTEEM EN COMPOSITIE
Binnen het beeldkwaliteitsplan zijn er geen a priori’s. Wat voorlopig lijkt te zijn, hoeft het niet te blijven. De begrippen systeem en compositie worden gebruikt ter aansturing van het ontwerp, al gelden ze als tegenpolen. Bij compositie hangt elke ontwerpbeslissing telkens opnieuw af van intuïtie en esthetisch aanvoelen en is er geen uitdrukkelijk kader van verantwoording en argumentering vereist. Met een systeem kunnen de dreigende vormelijkheid en de willekeur van ontwerp-beslissingen zoveel mogelijk uit de weg worden gegaan. Ze worden niet langer eindeloos en onuitgesproken herhaald. Een systeem kan lange tijd primeren op compositie omdat het zorgt voor samenhang. Ontwerpbeslissingen komen dan haast voort uit het nagaan van wat een systeem zegt, wat het te betekenen heeft. Een systeem beslist haast op dat moment, het dient enkel bevraagd te worden. Toch is het de hardheid van het systeem die de mogelijkheidsvoorwaarde vormt voor het verschijnen van toeval in het ontwerp.
De opmaak van het beeldkwaliteitsplan hinkt voortdurend op deze twee sporen. Hierdoor ontstaat een gelijktijdige veelvuldigheid waar door middel van reducties, omissies, negaties, omkeringen en abstracties het ontwerp zowel weifelend als ordenend te werk gaat. Het compromis en de consensus worden hierbij vermeden, evenzeer als het opzichtige tonen van tegendelen. Het gewild contrasterende werd niet gezocht, wel een sereniteit; niet het modieuze maar het elementaire en de evidentie.
Bij het ontwerpen gaat het erom deze gelijktijdige veelvuldigheid te ontginnen en te laten duren. De ordening gebeurt in meerdere lagen tegelijk waarbij, door tegenspraak, de ene laag relaties aangaat met een andere. Door het onthullen - en niet het uitschakelen - van tegenstellingen, kunnen ruimere samenhangen worden ontdekten worden er nuances aangebracht in functie, ruimtebehoefte of betekenis. De eenheid van de exclusie wordt vermeden ten voordele van de eenheid van de inclusie van verschillende onderdelen met hun aardige, hun bizarre wisselwerking en hun oneigen samenhang. Veeleenheid is het onbewust verkregen én nagestreefde resultaat.
(tekst Wim Vandendriessche en David Dhooge)
concept namen (David Dhooge en Wim Vandendriessche)
conceptschetsen (David Dhooge)
Beelden van de wedstrijd
concept ‘Café den Hopper’